این روزها با توجه به بازار ارز و اوضاع سیاسی، تحصیل در آلمان به یکی از بهترین گزینه ها برای علاقه مندان به کسب دانش تبدیل شده است. برخی از افراد صاحب فرزند مایل هستند فرزند دلبندشان تجربه تحصیل در مدارس آلمان را داشته باشد. برخی دیگر از علاقه مندان به کسب علم و فرهنگ، آلمان را برای مقصد تحصیلی خود انتخاب می کنند تا هم دانش آموخته باشند و هم بعد از اتمام تحصیل بتوانند اقامت آلمان را کسب کنند و به اصطلاح با یک تیر دو نشان زده باشند. ما در این مقاله از اپلای استار قصد داریم شما همراهان گرامی را با سیستم آموزشی آلمان آشنا کنیم. با ما در ادامه همراه بمانید.
چرا باید در آلمان تحصیل کرد؟
خیلی چیزها آلمان را به مقصدی ایده آل برای تحصیل بدل ساخته است: به غیر از اوضاع مطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آلمان، مهم تر از همه این است که تحصیل در دانشگاه های آلمان اغلب رایگان بوده و یا نسبت به دانشگاه های کانادا، آمریکا و سایر نقاط اروپا هزینه شهریه ی پایینی دارند. البته باید توجه داشت که رایگان بودن دانشگاه ها مختص دانشجویان حوزه اتحادیه اروپا است و طبیعتا ایرانی ها را شامل نمی شود.
تامین آموزش مطلوب و مناسب وظیفه ی ایالت های جداگانه آلمان است و در عین حال دولت فدرال هم نقشی مهم در این زمینه ایفا می کند. سیستم آموزشی در هر ایالت متفاوت است چرا که هر یک از ایالت ها سیاست گذاری خاص خود را دارند. در آلمان فقط پیش دبستانی برای کودکان 2 تا 6 ساله اختیاری است و بعد از آن آموزش و تحصیل برای همه آلمانی ها اجباری می شود.
تاریخچه مختصری از نظام آموزشی آلمان
فرهنگ آموزش در آلمان به شدت تحت تاثیر شاخه لوتری مذهب پروتستانتیسم مسیحیت قرار دارد. مارتین لوتر که می توان او را بزرگترین مصلح دین مسیحیت بر شمرد، باور داشت که تک تک مردم مسیحی باید بتوانند کتاب مقدس را بخوانند. از همین رو می گفت آموزش و تحصیل و سوادآموزی امری واجب است. این ایده و باور مارتین لوتر الگوی نظام آموزشی آلمان را پدیذ آورد. جالب اینجاست که از زمان مارتین لوتر تا کنون، کلیساها با همکاری ایالت ها آموزش مذهبی را هم در مدارس ارائه می دهند.
در قرم نوزدهم، پادشاهی پروس یکی از اولین کشورها در جهان بود که تحصیل رایگان و اغلب اجباری را در برنامه خود قرار داد؛ این دوره تحصیلی هشت سال به طول می انجامید و طی آن فرد محصل آموزش مقدماتی را دریافت می کرد و در آن، نه تنها مهارت های مورد نیاز در جهان تازه صنعتی شده ی آن روز را (شامل خواندن، نوشتن و حساب) را می آموخت بلکه یک دوره جامع و سخت گیرانه ای هم در زمینه اخلاق، حس وظیفه شناسی و نظم را هم را می گذراند.خوب است بدانید افراد مرفه جامعه فرزندان خود را برای دوره مقدماتی چهار ساله نیز می فرستادند و بدین ترتیب فرزندانشان مجموعا دوازده سال تحصیل می کردند.
همانطور که در مقاله ای تحت عنوان اقتصاد آلمان بیان شد، کشوری که امروزه به نام آلمان می شناسیم تنها در سال 1871 بود که موجودیت یافت. با تشکیل امپراتوری آلمان در سال 1871 سیستم مدارس هم متمرکز شد. دقیقا یک سال بعد در 1872 پروس اولین دبیرستان دخترانه را هم به رسمیت شناخت. از آنجا که حرفه های نیازمند سواد و مهارت مستلزم داشتن نیروی کار جوان و تحصیلکرده بودند دبیرستان های زیادی تاسیس شد و اختیار وضع استاندارد و نظارت بر مدارس جدید را تماما از آن خود دانست. امروزه برآورد می شود که 99 درصد آلمانی های بالای 15 سال سواد خواندن و نوشتن دارند.
مقاطع تحصیلی آلمان
در آلمان مقاطع تحصیلی چندان فرقی با ایران ندارد چرا که به هر ترتیب نظام آموزشی ایران هم مانند تمامی مظاهر تمدن وارداتی است. آلمانی هایی که فرزند به دنیا می آورند، اگر مایل باشند می توانند به محض اینکه تولد دو سالگی فرزند خود را جشن گرفتند او را تا شش سالگی در یکی از مهدکودک ها ثبت نام کنند. پس از طی این دوره اختیاری، فرزندان آلمانی ها باید مراحل تحصیلی زیر را طی کند:
- مدرسه ابتدایی
- دبیرستان
آلمانی هایی که می خواهند فرزندشان آموزش مناسبی ببیند دستشان از این لحاظ باز است و گزینه های متنوعی برای ثبت نام فرزند دلبند خود در مدرسه ابتدایی دارند. مدارس ابتدایی دولتی در آلمان از والدین هیچ شهریه ای مطالبه نمی کنند. اکثریت قریب به اتفاق دبستانی های آلمان در یکی از مدارس محله خود تحصیل می کنند. البته مدارس مناطق مرفه نشین نسبت به مدارس سایر محلات که برخورداری مالی کمتری دارند بهتر است. جاب است بدانید وقتی فرزندان آلمانی های طبقه متوسط و قشر کارگری به سن مدرسه می رسند محله پایین شهری خود را عوض می کنند. به غیر از دبستان های دولتی، مدارس غیرانتفاعی خصوصی هم وجود دارند که ر خانواده بسته به سلایق تربیتی خود می تواد فرزند خود را در یکی از این مدارس ثبت نام کند.
وقتی کودکان آلمانی در سن 10 سالگی دبستان را پشت سر گذاشتند (البته دبستان در برلین و براندنبرگ در سن 12 سالگی به پایان می رسد) پنج گزینه برای ادامه تحصیل پیش روی خود دارند:
- Gymnasium: این مدرسه تا کلاس 12 یا 13 ادامه دارد و آزمون خروجی موسوم Abitur برای ورود به دانشگاه برگزار می کند
- Fachoberschule: این نوع مدرسه از کلاس 10 تا 12 دانش آموز می پذیرد
- Realschule: این مدارس تا کلاس 10 ادامه دارد
- Mittelschule: این نوع از مدارس هم تا کلاس 9 دانش آموز می پذیرد
- Gesamtschule: مدرسه جامع
پس از عبور از هر یک از این مدارس است که دانش آموزان می توانند یک دوره کارآموزی را در یک مدرسه فنی و حرفه ای بگذرانند تا خود را برای بازار کار آماده سازند. این مدارس که به آلمانی به آن Berufsschule می گویند دو تا سه سال و نیم به طول انجامیده و کلاس های آن هفته ای دو بار بر گزار می شود. در این مدرسه تئوری و عمل با هم آموزش داده می شود.
سیستم مدارس آلمان
همانطور که بیان شد هر ایالت سیاست های های خاص خود را در این زمینه دارد. در مدارس آلمان پوشیدن لباس فرم اجباری نیست اما نمی توان هر لباسی را هم بر تن کرد؛ مدارس آلمان صرفا به تذکرات کلی در زمینه نحوه لباس پوشیدن بسنده می کنند و دانش آموزان را از پوشیدن شلوارک، دمپایی و لباس های سوراخ دار منع می کنند. مدارس آلمان از ساعت 7.30 تا 8:15 صبح باز می شوند و تا ساعت 12 ظهر به طول می انجامند. در کلاس های پایین تر مدارس حتی قبل از ساعت ناهار تمام می شوند و بچه ها به خانه می روند. اما در عین حال، کلاس های بعد از ظهر هم بسیار رایج هستند اما معمولا هر روز بر گزار نمی شوند.
بسته به نوع مدرسه، ساعت تفریح مدارس بین 5 تا 20 دقیقه است. امتحانات در مدارس آلمان معمولا تشریحی است نه تستی. از کلاس 11 به بعد امتحانات معمولا بیش از سه سوال جداگانه ندارد. با اینکه بیشترین امتحانات در مقاطع پایین دبیرستان های آلمان بیش از 90 دقیقه به طول نمی انجامد اما امتحانات کلاس های 10 تا 12 ممکن است بین چهار فاصله زمانی یا بیشتر بدون وقفه برگزار شوند. دانش آموزان آلمانی در هر نوع مدرسه که تحصیل کنند به مدت پنج سال یک زبان خارجی را فرا می گیرند که در اغلب موارد زبان انگلیسی است.
اما در مدرسه موسوم به Gymnasium دانش آموزان قدرت انتخاب بیشتری دارند و تحصیل زبان در این مدرسه بیشتر ادبیات-محور است و دانش آموز کلاس پنجم به عنوان زبان اول و دانش آموز کلاس هفتم به عنوان زبان دوم موظف است از بین زبان های انگلیسی، فرانسه، روسی یا لاتین یکی را انتخاب کند. در برخی از انواع Gymnasium حتی زبان سوم هم اجباری است (مثلا اسپانیایی، ایتالیایی، روسی، لاتین و یونانی باستان) و در غیر این صورت دانش آموز کلاس 9 تا 11 می تواند یک درس دیگر را انتخاب کند (مثل درس سیاست بریتانیا که ترکیبی است از زبان انگلیسی و سیاست یا درس مطالعات رسانه).
