امروزه پذیرش دانشجویان بین‌المللی در دانشگاههای مطرح دنیا به امری معمول تبدیل شده است. اما یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازها برای اخذ پذیرش از دانشگاههای سراسر دنیا ارائه مدرکی مبنی بر همخوانی و انطباق مدارج تحصیلی قبلی دانشجویان با نظام آموزش کشور مقصد میباشد. ارزیابی مدارک تحصیلی قاعدتا توسط سازمانهای مرتبط در کشور مقصد انجام می‌پذیرد.
طبیعتا نظام آموزشی آلمان با توجه به اهمیتی که به کیفیت خروجی مقاطع تحصیلی مختلف خود می‌دهد، از این قاعده مستثنا نیست. برای تحصیل مقاطع مختلف دانشگاه‌هایی در آلمان، دانشجویان به مدرک Hochschulzugangsberechtigung (HZB) نیاز دارند. HZB برای تایید آمادگی دانشجو جهت تحصیل در دانشگاه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به عنوان دانشجوی بین‌المللی، مدارک تحصیلی شما نیازمند ارزیابی و اخذ HZB میباشد. بنابراین مدارک شما باید توسط مقامات آکادمیک آلمانی مورد تایید قرار بگیرد. پس از تایید مدارک، دانشجو یک گواهی مقایسه برای مدارک تحصیلات عالی دریافت خواهد کرد که نشان می‌دهد مدارک شما با سیستم آموزشی آلمان مطابقت دارد.
دانشجویانی که چنین گواهی را دریافت نمی‌کنند، بایستی پیش از تحصیلات دانشگاهی دوره‌ای را به تحصیل در کالج‌های آلمان بپردازد.
در ابتدا بایستی بدانید که گواهی HZB چیست و علت اهمیت آن برای تحصیل در آلمان و ارزیابی مدارک برای آلمان چه میباشد.
گواهی HZB چیست؟
HZB گواهی ارزیابی مدرکی است که توسط مرجع ارزیابی مدارک خارجی در آلمان (ZAB) صادر شده و نشان می‌دهد که مدرک تحصیلی شما معادل مدرک تحصیلی آلمانی است. هدف این گواهی، تعیین معادل مدرک آلمانی و نحوه استفاده از مدرک شما جهت تحصیل در آلمان میباشد.
تایید اعتبار مدرک تحصیلی شما به معنای تایید ارزش این مدرک میباشد که ممکن است برای اهداف مختلف حرفه‌ای و تحصیلی مورد نیاز باشد. برای مثال تایید اعتبار مدارک می‌تواند برای اشتغال در یک حرفه یا بهبود فرصت‌های شغلی و همچنین جهت ادامه تحصیلات عالی در محیط آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
تایید و ارزیابی مدارک برای آلمان نه تنها در یکپارچگی بازار کار بلکه در وضعیت تحصیلی کشور نیز موثر است و بر بهبود امنیت کاری کارمندان ماهر نیز تاثیر می‌گذارد.
تایید و ارزیابی مدارک حرفه‌ای بر اساس قوانین ارزیابی ایالت فدرال و همچنین قوانین ویژه و بخش‌نامه اتحادیه اروپا (EG/36/2005) در ارتباط با تایید مدارک حرفه‌ای صورت می‌گیرد. تایید و ارزیابی مدارک آکادمیک نیز بر اساس توافقنامه تایید مدارک تحصیلات عالی در اروپا در 22 می 2007 (کنوانسیون ارزشیابی لیسبون)، موافقت‌نامه‌های دوجانبه دولتی در ارتباط با معادل‌سازی در آموزش عالی و قوانین و مقررات موسسات آموزش عالی انجام می‌شود.
با توجه به مبانی حقوقی و حرفه‌ای آکادمیک، تایید مدارک بایستی با توجه به وجود اعتماد متقابل در روند کیفیت ارزیابی مدارک صورت بگیرد. تنها در صورت وجود تفاوت‌های عمده امکان دارد تایید و ارزشیابی مدارک مورد تکذیب و عدم پذیرش قرار گیرند.
این تفاوت‌ها عمده در صورتی وجود خواهند داشت که شایستگی‌ها و مهارت‌ها شغلی کسب شده در خارج از آلمان با مهارت‌های مورد نیاز در آلمان متفاوت باشند و یا این که آموزش حرفه‌ای مناسب بدون کسب مهارت‌های خاص امکان‌پذیر نباشد.
در بخش آکادمیک، وجود تفاوت‌های عمده در معادل‌سازی و ارزیابی مدارک شما جهت اخذ پذیرش در آلمان در صورتی قابل اظهار و اثبات میباشد که ادامه تحصیل در دانشگاههای مورد تایید آلمان یا کسب موفقیت تحصیلی شما با مشکل مواجه باشد.
مرجع ارزیابی مدارک خارجی در آلمان (ZAB)
ZAB در واقع مرجع مرکزی برای ارزیابی مدارک شما در آلمان میباشد. این مدارک شامل مدارک پایان تحصیلات، مدارک حرفه‌ای و مدارک آکادمیک می‌باشند. ZAB خدمات مربوط به موسسه‌های آموزشی، مقامات دولتی و اشخاص را ارائه می‌دهد. هر ساله به بیش از 80000 درخواست در ZAB رسیدگی می‌شود.
در مرجع مرکزی ZAB، مقامات مربوطه مسئول ارزیابی و تایید مدارک خارجی هستند. این مقامات امکان دارد از ZAB برای ارزیابی پرونده‌های شخصی و یا اطلاعات عمومی مربوط به یک کشور و سیستم آموزشی آن درخواست کنند. اطلاعات مربوط به سیستم‌های آموزشی خارجی از طریق پایگاه داده anabin قابل دسترسی میباشد.
ZAB با توجه به درخواست دارندگان مدارک تحصیلی، گواهی مقایسه در ارتباط با مدارک تحصیلات عالی دانشجویان خارجی را صادر می‌کند. این گواهی به کارفرمایان و آژانس‌های کاریابی در جهت ارزیابی مدارک تحصیلی دانشجویان خارجی کمک می‌کند. خصوصا مهاجرانی که به اشتغال در آلمان تمایل دارند می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند، چرا که هیچ مرجع دیگری به منظور ارزیابی مدارک تحصیلی در آلمان وجود ندارد.
ZAB با مراکز ملی اطلاعاتی کشورهای عضو اتحادیه اروپا (NARIC)، شورای اروپا و یونسکو همکاری نزدیک دارد. تمامی کشورهای اتحادیه اروپا، منطقه اقتصادی اروپا و سوئیس و همچنین کشورهای شورای اروپا و یونسکو دارای مرکز اطلاعات ملی مربوط به ارزیابی و معادل‌سازی مدارک می‌باشند.
مراکز موجود در این شبکه، در ارتباط با سیستم‌های آموزشی به یکدیگر اطلاع‌رسانی کرده و در مورد مشکلات مرتبط با ارزیابی مدارک خارجی به عنوان رابط عمل می‌کنند.
این مراکز کنفرانس‌هایی در ارتباط با بررسی مشکلات مرتبط با ارزیابی مدارک برگزار می‌کنند. کانادا، آمریکا و استرالیا نیز در این ارتباط به این شبکه کمک می‌کنند.
ZAB همچنین در تدوین و مذاکره در مورد توافقنامه‌های دوجانبه در مورد ارزیابی مدارک تحصیلی مشارکت دارد.
مقامات خارجی می‌توانند جهت تسهیل روند ارزیابی مدارک، اطلاعات مورد نیاز خود را در ارتباط با سیستم آموزشی آلمان از ZAB کسب کنند.
همچنین، دولت فدرال ZAB را به عنوان مرکز ملی اطلاعات مربوط به اجرای دستورات اتحادیه اروپا در زمینه ارزیابی مدارک برای آلمان تعیین کرده است.
آنابین (Anabin) چیست؟
Anabin یک پایگاه داده مربوط به مدارک تحصیلی از سراسر جهان میباشد که توسط ZAB اداره می‌شود. Anabin جهت اطمینان از مطابقت استانداردهای مدارک تحصیلی شما با استانداردهای تحصیلی سیستم آموزشی آلمان یک ابزار بسیار مفید محسوب میباشد.
مراکز مربوط به ارزیابی مدارک خارجی در تمامی شهرهای مهم آلمان موجود می‌باشند. لیست کامل این مراکز در وب‌سایت آنابین وجود دارد.
نحوه استفاده از پایگاه داده Anabin (Anabin Datenbanksuche)
در بیشتر موارد، دانشگاه‌ها از پایگاه داده Anabin برای بررسی و ارزیابی مدارک برای آلمان استفاده می‌کنند. این ابزار برای دانشجویان به منظور اطمینان از به رسمیت شناخته شدن مدارک در موسسه‌های آموزشی آلمان دارای اهمیت زیادی است.
این پایگاه داده بسیار جامع بوده و به طور مرتب به روزرسانی می‌شود و در نتیجه چنانچه مدارک شما مورد تایید قرار بگیرند، به احتمال زیاد در وب‌سایت قابل مشاهده می‌باشند.
با توجه به این که این پایگاه داده تنها به زبان آلمانی قابل استفاده میباشد، نحوه استفاده از پایگاه داده Anabin را در این قسمت با هم بررسی میکنیم.
جستجوی مدارک تحصیلی در سه مرحله
امکان دارد بسیاری از موسسه‌ها در پایگاه داده Anabin تنها دارای بعضی از برنامه‌های تحصیلی معتبر در آلمان باشند، در نتیجه بایستی از معتبر بودن مدرک تحصیلی خود در آلمان اطمینان حاصل کنید.
ابتدا به آدرس https://anabin.kmk.org/anabin.html بروید:
1. انتخاب کشور مورد نظر
در بخش Schulabschlüsse mit Hochschulzugang، بر روی گزینه Suchen nach Schulabschlüssen ( جستجو با مدرک تحصیلی) کلیک کنید. در قسمت Bitte wählen Sie ein Land (لطفا کشور مورد نظر را انتخاب کنید)، می‌توانید کشوری که تحصیلات خود را در آن به پایان رسانده‌اید را انتخاب کنید.
2. انتخاب مدرک تحصیلی
در این قسمت بایستی Schulabschlüssen (نوع مدرک) را انتخاب کنید. زیر قسمت مربوط به انتخاب کشور، انواع مختلف عناوین مربوط به مدارک تحصیلی را مشاهده می‌کنید. در این قسمت گزینه مورد نظر خود را انتخاب کنید.
3. ارزیابی مدرک
پس از انتخاب مدرک خود، و ارائه ادیگر اطلاعات خواسته شده، اعتبار یا عدم اعتبار و یا اعتبار مشروط مدرک شما در سیستم آموزشی آلمان نمایش داده خواهد شد. در صورتی که این قسمت خالی باشد، به این معنا است که مدرک شما در سیستم آموزشی آلمان معتبر نمی‌باشد.
درنظر داشته باشید که مدارکی که با عنوان Entspricht Fachschule ذکر شوند، با مدرک آلمانی معادل نمی‌باشند.
نتایج جستجوی Anabin (H+، H-، H+/-)
پس از طی کردن مراحل فوق، بایستی نتایج به دست آمده را ارزیابی کنید. اطلاع از معتبر بودن مدرک تحصیلی شما در سیستم آموزشی آلمان دارای اهمیت زیادی است. در قسمت زیر نتایج مربوط به جستجوی مدارک تحصیلی را مشاهده می‌کنید.
نتایج جستجو
- H+ به این معنی است که موسسه مورد نظر، در سیستم آموزشی آلمان معتبر میباشد.
- H- به این معنی است که موسسه مورد نظر و همچنین هر گونه مدارک کسب شده در این موسسه در سیستم آموزشی آلمان دارای اعتبار نمی‌باشد.
- H+/- نشان می‌دهد که امکان دارد برخی از دوره‌ها /برنامه‌های تحصیلی مورد نظر در کشور آلمان مورد تایید واقع شوند.
نتایج مربوط به مدارک تحصیلی
- Direct: شما می‌توانید تحصیلات خود را آغاز کنید.
- Indirect: پیش از شروع تحصیلات، بایستی دوره Studienkolleg را گذرانده و در آزمون Feststellungsprüfun شرکت کنید.
- Genreal: شما می‌توانید هر رشته‌ای تحصیل کنید.
- Subject-specific: شما فقط می‌توانید در برخی از رشته‌های خاص تحصیل کنید. این رشته با توجه به موضوع درسی که در امتحان آن در کشور زادگاه خود نمره قبولی کسب کرده‌اید تعیین می‌شود. این رشته‌ها به 5 گروه تقسیم می‌شوند:
- علوم انسانی و زبان (G و S، امکان دارد به صورت ترکیبی G/S نیز بیان شود)
- علوم اجتماعی و اقتصاد (W)
- رشته‌های فنی و علمی (T)
- پزشکی،زیست‌شناسی یا رشته‌های مرتبط (M)
ارزیابی ” Direkter Zugang” (دسترسی مستقیم) به این معنی است که با توجه به مدارک موجود در لیست، شما می‌توانید به طور مستقیم برای مقطع کارشناسی درخواست دهید (مشروط به وجود شرایط مورد نیاز در ستون سمت راست Bedingungen) Feststellungsprüfung/Studienkolleg به این معنا است که شما باید ابتدا در دوره Studienkolleg شرکت کنید.
ضوابط مربوط به گواهی ارزیابی
- در صورت وجود تردید در مورد صحت و اعتبار مدارک مورد نظر، گواهی ارزیابی صادر نخواهد شد.
- مدرک تحصیلی بایستی از جانب موسسه‌ای که بر طبق معیارهای کشور زادگاه به عنوان موسسه آموزش عالی شناخته می‌شود، به دانشجو اعطا شود.
- در ارتباط با مدارک تحصیلی مربوط به کشورهایی که اعتبارسنجی دوره تحصیلی در آن اجباری میباشد، اعتبار کل دوره تحصیلی بایستی مورد ارزیابی قرار گیرد.
- در ارتباط با مدرک تحصیلی مشترک که مرتبط با موسسه آموزشی عالی در آلمان است، به گواهی مقایسه نیاز نمی‌باشد چرا که مدرک آلمانی قبلا برای شخص صادر شده است.
سوالات متداول
گواهی ارزیابی چیست؟
گواهی ارزیابی یک مدرک رسمی است که توسط مرجع مرکزی برای ارزیابی مدارک خارجی (ZAB) صادر می‌شود و برای بررسی مدارک صادر شده در کشورهای خارج از آلمان و به منظور حرفه‌ای و آکادمیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گواهی ارزیابی ZAB سبب تسهیل دسترسی به بازار کار آلمان برای دارندگان مدرک تحصیلات عالی توسط دانشجویان خارجی می‌شود.
چه اطلاعاتی در گواهی ارزیابی موجود میباشد؟
این گواهی برای مقایسه و معادل‌سازی مدارک دانشجویان خارجی با مدارک تحصیلی آلمان استفاده می‌شود و اطلاعاتی را درباره گزینه‌های مختلف برای ادامه تحصیل و اساس قانونی استفاده از مدارک دانشگاهی در آلمان ارائه می‌دهد. این گواهی ادعای حقوقی ایجاد نمی‌کند.
گواهی ارزیابی به صورت نسخه‌های کوتاه و بلند صادر می‌شود. هر دو نسخه به همراه یکدیگر برای شما ارسال می‌شوند. نسخه کوتاه به عنوان یک پیوست برای مدارک درخواست شما در نظر گرفته شده است و اطلاعاتی را درباره معادل‌سازی و مقایسه مدارک شما با مدارک تحصیلی آلمان برای کارفرما یا آژانس کاریابی ارائه می‌دهد. شما می‌توانید هر زمان که به اطلاعات بیشتری نیاز دارید از نسخه بلند استفاده کنید.
ZAB برای چه مدارکی، گواهی ارزیابی صادر می‌کند؟
گواهی ارزیابی برای مدارک تحصیلات عالی کسب شده در سراسر جهان صادر می‌شود. ZAB برای دوره‌های تحصیلی ناتمام یا دوره‌هایی که به حوزه آموزش عالی اختصاص داده نشده‌اند، گواهی صادر نمی‌کند.
گواهی ارزیابی برای مدارک مربوط به تحصیلات مدرسه صادر نمی‌شود.
در صورت داشتن مدرک پزشکی چه مواردی در ارتباط با ZAB assement بایستی در نظر گرفته شود؟
گواهی ارزیابی به هیچ عنوان جایگزینی برای ارزیابی مورد نیاز برای انجام فعالیت پزشکی در آلمان محسوب نمی‌شود. در صورت تمایل به فعالیت به عنوان پزشک در آلمان، گواهی مقایسه مدرک مناسبی به شمار نمی‌رود.
به این منظور برای ZAB assement درخواست ندهید، این مطلب برای افرادی مانند دندان‌پزشکان، پزشکان داروساز، روانکاو‌ها، روانکاو کودک و پرستاران نیز صادق میباشد.
گواهی ارزیابی به اشخاص اجازه استفاده از عنوان آکادمیک “DR. med” را نمی‌دهد. جهت استفاده از عنوان آکادمیک بایستی از قوانین ایالت‌های آلمان پیروی شود.
در ارتباط با اشتغال در زمینه آموزش به چه نکاتی باید توجه شود؟
گواهی ارزیابی به هیچ عنوان جایگزینی برای ارزیابی رسمی مورد نیاز در ایالت‌های آلمان به منظور اشتغال در زمینه آموزش در مدارس دولتی آلمان تلقی نمی‌شود. بنابراین، اگر شما تمایل به اشتغال در زمینه آموزش در مدارس دولتی آلمان دارید، گواهی ارزیابی به تنهایی به عنوان یک مدرک معتبر برای شما قبول نخواهد شد.
در صورت تمایل به فعالیت در مشاغل غیر نظام‌مند (non-regulated) با مدرک خارجی در زمینه آموزش، گواهی ارزیابی می‌تواند برای شما مفید باشد. این موارد شامل مشاغل خارج از مدرسه دولتی مانند آموزگار ریاضی یا شیمی و یا مدرس در مدرسه زبان، موسیقی و موسسه‌های آموزشی میباشد.
هزینه ارزیابی مدارک توسط سایت آنابین و صدور گواهی چقدر است؟
200 یورو
